Каспий мен Қара теңізді қосу ұсынылды.
Баку түркі әлемін біріктіру бағытында тың қадам жасауға ниетті. Осы орайда әзербайжандық компания Каспий мен Қара теңіздерді жерасты тоннелімен қосуды ұсынды.
Тиісті қаржыландыру болса, мұны жүзеге асыруға болады: заманауи технологиялар бұған мүмкіндік береді. Мысалы, қазіргі кезде, 2021 жылдың шілдесінен бері Фемарнбельт тоннелінің құрылысы жүргізіліп жатыр және ол 2029 жылы іске қосылмақ.
Дания мен Германияны бөліп тұрған Фемарн-Бельт бұғазының астынан салынатын бұл тоннель әлемдегі ең ұзыны болмақ. Ұзындығы 18 шақырымды құрайды. Жобаның жалпы құны 8,5 миллиард еуро. Бұл қаржыға жер астында 2 теміржол мен төртжолақты автомагистраль салынуда.
Қазіргі кезде Еуропаның бұл екі елінің адамдарына бір-біріне жету үшін ең кемі 5 сағат кетеді. Тоннель іске қосылған соң пойызбен 7 минутта, автомобильмен 10 минутта жетуге болады екен.
Егер Каспий мен Қара теңіз (Грузия жағынан) арасында жерасты тоннелі тартылса, түркі елдерінің қарым-қатынасы бұрын-соңды болмаған деңгейде жақындар еді.
Бірақ бұл ретте жерасты теміржолын немесе автожолын емес, су жолын – каналды тұрғызу ұсынылып отыр.
"ADOG компаниясы мен Зира халықаралық порты Каспий теңізі мен Қара теңізді біріктіретін жерасты тоннелін салу бастамасын жариялады. Бұл туралы еңбек сіңірген инженер Муса Сулейманов қол қойған ресми үндеуде айтылған. Жобаға сәйкес, диаметрі 10 метр болатын жерасты жолын тұрғызу ұсынылды. Қос теңіздің деңгейлерінің табиғи түрде ерекшеленуінің арқасында Қара теңіздегі су ешқандай сорғыларды пайдаланусыз-ақ, Каспийге өзі ағып бара алады", – деп жазды "Minval.az" порталы.
Идея авторының түсіндіруінше, бұл бастама соңғы жылдары қатты "шөгіп", қарқынды түрде таяздана бастаған Каспий теңізіндегі су балансын тұрақтандыруға да қызмет етеді.
Өйткені Каспий теңізі Аралдың кебін кешсе, оның жағалауындағы барлық елдерге салмақты экологиялық, экономикалық және инфрақұрылымдық қауіп-қатер төнеді.
Жаңа тоннель арқылы Қара теңіздің суы Каспийге лық төгілуіне арнайы реттеуші қондырғылар тосқауыл қойып, су ағысын реттеп тұрады.
ADOG компаниясының атап өтуінше, бұл мега-жобаны жүзеге асыру ісін халықаралық толыққанды экологиялық мониторинг және биологиялық әралуандылықты қорғау шаралары сүйемелдеп отыратын болады.
Өз кезегінде әзербайжандық ADOG техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге кірісуге және бұл үшін барлық қажетті ресурстарды жұмылдыруға дайын.
Үндеу авторлары мүдделі мемлекеттерден осы ұсынысты үкіметтерінде, мемлекеттік деңгейге қарауды және соның негізінде уәкілетті органдарына алдын ала келіссөз-консультациялар өткізуді жүктеуді сұрады.
Қазақстан Үкіметіне Әзербайжан тарапынан әзірге мұндай ұсыныс түспепті. Дегенмен, мұндай "ғасыр жобасына" бірінші кезекте Қазақстан мүдделі болса керек.
Өйткені мемлекеттік Kazinform агенттігінің хабарлауынша, Каспий жағалауынан су қашқандықтан Ақтау портында кеме-танкерлер теңіз түбіне тиіп, тілгілей бастаған.
Каспий теңізінің таяздануы Ақтау халықаралық теңіз сауда портының жұмысына қазірден теріс әсер ете бастады. Бұл тасымалдаушыларға ыланойран шығын әкеліп жатыр.
Себебі, портта мүлдем қайраңға отырып қалмау, қауіпсіз кіріп-шығу үшін жүк кемелері мен мұнай танкерлері толық жүктеле алмай, 10 пайызға бос күйде кетуге мәжбүр.
Ақтау халықаралық теңіз сауда портының бөлім басшысы Ерболат Тілепиевтің айтуынша, құрғақ жүктерді таситын кемелер бір сапарда 6 500 тоннаға дейін жүк таси алады. Алайда бүгінде небары 5 500 тонна жүк тиеуге тура келуде. Танкерлер де солардың жолын құшты.
Маманның айтуынша, егер бұл жағдай жалғаса берсе, ары қарай кемелер мен танкерлерге жарым-жартылай бос қатынауға тура келеді. Бұл жүк тасымалдаушы компаниялардың Ақтау портынан жаппай бас тартуына соқтыруы ғажап емес.
Баку түркі әлемін біріктіру бағытында тың қадам жасауға ниетті. Осы орайда әзербайжандық компания Каспий мен Қара теңіздерді жерасты тоннелімен қосуды ұсынды.
Тиісті қаржыландыру болса, мұны жүзеге асыруға болады: заманауи технологиялар бұған мүмкіндік береді. Мысалы, қазіргі кезде, 2021 жылдың шілдесінен бері Фемарнбельт тоннелінің құрылысы жүргізіліп жатыр және ол 2029 жылы іске қосылмақ.
Дания мен Германияны бөліп тұрған Фемарн-Бельт бұғазының астынан салынатын бұл тоннель әлемдегі ең ұзыны болмақ. Ұзындығы 18 шақырымды құрайды. Жобаның жалпы құны 8,5 миллиард еуро. Бұл қаржыға жер астында 2 теміржол мен төртжолақты автомагистраль салынуда.
Қазіргі кезде Еуропаның бұл екі елінің адамдарына бір-біріне жету үшін ең кемі 5 сағат кетеді. Тоннель іске қосылған соң пойызбен 7 минутта, автомобильмен 10 минутта жетуге болады екен.
Егер Каспий мен Қара теңіз (Грузия жағынан) арасында жерасты тоннелі тартылса, түркі елдерінің қарым-қатынасы бұрын-соңды болмаған деңгейде жақындар еді.
Бірақ бұл ретте жерасты теміржолын немесе автожолын емес, су жолын – каналды тұрғызу ұсынылып отыр.
"ADOG компаниясы мен Зира халықаралық порты Каспий теңізі мен Қара теңізді біріктіретін жерасты тоннелін салу бастамасын жариялады. Бұл туралы еңбек сіңірген инженер Муса Сулейманов қол қойған ресми үндеуде айтылған. Жобаға сәйкес, диаметрі 10 метр болатын жерасты жолын тұрғызу ұсынылды. Қос теңіздің деңгейлерінің табиғи түрде ерекшеленуінің арқасында Қара теңіздегі су ешқандай сорғыларды пайдаланусыз-ақ, Каспийге өзі ағып бара алады", – деп жазды "Minval.az" порталы.
Идея авторының түсіндіруінше, бұл бастама соңғы жылдары қатты "шөгіп", қарқынды түрде таяздана бастаған Каспий теңізіндегі су балансын тұрақтандыруға да қызмет етеді.
Өйткені Каспий теңізі Аралдың кебін кешсе, оның жағалауындағы барлық елдерге салмақты экологиялық, экономикалық және инфрақұрылымдық қауіп-қатер төнеді.
Жаңа тоннель арқылы Қара теңіздің суы Каспийге лық төгілуіне арнайы реттеуші қондырғылар тосқауыл қойып, су ағысын реттеп тұрады.
ADOG компаниясының атап өтуінше, бұл мега-жобаны жүзеге асыру ісін халықаралық толыққанды экологиялық мониторинг және биологиялық әралуандылықты қорғау шаралары сүйемелдеп отыратын болады.
Өз кезегінде әзербайжандық ADOG техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеуге кірісуге және бұл үшін барлық қажетті ресурстарды жұмылдыруға дайын.
Үндеу авторлары мүдделі мемлекеттерден осы ұсынысты үкіметтерінде, мемлекеттік деңгейге қарауды және соның негізінде уәкілетті органдарына алдын ала келіссөз-консультациялар өткізуді жүктеуді сұрады.
Қазақстан Үкіметіне Әзербайжан тарапынан әзірге мұндай ұсыныс түспепті. Дегенмен, мұндай "ғасыр жобасына" бірінші кезекте Қазақстан мүдделі болса керек.
Өйткені мемлекеттік Kazinform агенттігінің хабарлауынша, Каспий жағалауынан су қашқандықтан Ақтау портында кеме-танкерлер теңіз түбіне тиіп, тілгілей бастаған.
Каспий теңізінің таяздануы Ақтау халықаралық теңіз сауда портының жұмысына қазірден теріс әсер ете бастады. Бұл тасымалдаушыларға ыланойран шығын әкеліп жатыр.
Себебі, портта мүлдем қайраңға отырып қалмау, қауіпсіз кіріп-шығу үшін жүк кемелері мен мұнай танкерлері толық жүктеле алмай, 10 пайызға бос күйде кетуге мәжбүр.
Ақтау халықаралық теңіз сауда портының бөлім басшысы Ерболат Тілепиевтің айтуынша, құрғақ жүктерді таситын кемелер бір сапарда 6 500 тоннаға дейін жүк таси алады. Алайда бүгінде небары 5 500 тонна жүк тиеуге тура келуде. Танкерлер де солардың жолын құшты.
Маманның айтуынша, егер бұл жағдай жалғаса берсе, ары қарай кемелер мен танкерлерге жарым-жартылай бос қатынауға тура келеді. Бұл жүк тасымалдаушы компаниялардың Ақтау портынан жаппай бас тартуына соқтыруы ғажап емес.